Art Stories - Blog
Art Stories - Blog
Πολ Γεωργίου: Ο Δάσκαλος της Κυπριακής Τέχνης και η Αυξανόμενη Πρόκληση των Πλαστογραφιών
Ο Πολ Γεωργίου (1901–1972) θεωρείται ένας από τους πιο επιδραστικούς και πολύτιμους καλλιτέχνες της Κύπρου. Γεννημένος στην Αμμόχωστο, σπούδασε νομική στο Λονδίνο, αλλά τελικά ακολούθησε καριέρα στη ζωγραφική, αναδεικνυόμενος ως αυτοδίδακτος ζωγράφος με ξεχωριστό και εκφραστικό ύφος. Το έργο του χαρακτηρίζεται από επιμηκυμένες φιγούρες, βυζαντινές επιρροές και μια βαθιά σύνδεση με την κυπριακή ζωή και κουλτούρα.
Επιστρέφοντας στην Κύπρο το 1933, αρχικά ασχολήθηκε με την οικογενειακή του επιχείρηση, πριν αφοσιωθεί πλήρως στη ζωγραφική στην ηλικία των 40 ετών. Το έργο του απέκτησε διεθνή αναγνώριση, με εκθέσεις σε διακεκριμένους χώρους όπως η Lefevre Gallery στο Λονδίνο, η Bernheim-Jeune στο Παρίσι και το Εθνικό Μουσείο Bezalel στην Ιερουσαλήμ. Οι πίνακές του, που απεικονίζουν κυπριακά τοπία, την καθημερινή ζωή και ιστορικά γεγονότα, συγκαταλέγονται πλέον στα πιο περιζήτητα έργα της κυπριακής αγοράς τέχνης.
Ο Πολ Γεωργίου θεωρείται ο ακριβότερος και πιο αναγνωρισμένος Κύπριος καλλιτέχνης. Οι πίνακές του καταρρίπτουν συνεχώς ρεκόρ στις δημοπρασίες. Ένα από τα έργα του, το "Quartier Reserve" (1953), πωλήθηκε για 100.000 € σε δημοπρασία το 2023, διπλασιάζοντας την προηγούμενη τιμή του. Ένα άλλο, το "Phantom Church", πωλήθηκε για 40.355 € σε Κυπριακό Οίκο Δημοπρασιών το 2014. Οι πωλήσεις αυτές επιβεβαιώνουν τη μεγάλη ζήτηση και εκτίμηση του έργου του τόσο στην τοπική όσο και στη διεθνή αγορά.
Η καλλιτεχνική του κληρονομιά τον έχει εδραιώσει ως βασικό πυλώνα της κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς, ενώ τα έργα του συνεχίζουν να εκτίθενται σε σημαντικές συλλογές, όπως η Πινακοθήκη Α.Γ. Λεβέντη. Ωστόσο, η υψηλή του αξία στην αγορά συνοδεύεται από μια σοβαρή πρόκληση: τις πλαστογραφήσεις.
Ως ειδικός στην τέχνη, προσκλήθηκα από τις κυπριακές αρχές για να πραγματοποιήσω αυτοψία σε αμφισβητούμενα έργα που αποδίδονταν στον Πολ Γεωργίου. Μέσα από τις έρευνες αυτές, ήρθα αντιμέτωπος με τουλάχιστον έξι έως επτά πλαστά έργα που είχαν αγοραστεί από ανυποψίαστους συλλέκτες. Σε κάθε περίπτωση, οι ιδιοκτήτες πίστευαν ότι τα έργα τους ήταν αυθεντικά, είτε επειδή τα είχαν αποκτήσει απευθείας από ιδιωτικές συλλογές είτε μέσω γκαλερί και οίκων δημοπρασιών.
Μια μελέτη δέκα αμφισβητούμενων έργων αποκάλυψε ένα ανησυχητικό μοτίβο:
Αυτό δείχνει ότι, αν και η επίσημη αγορά τέχνης δεν είναι άτρωτη, οι ιδιωτικές συναλλαγές εγκυμονούν μεγαλύτερο κίνδυνο για τους συλλέκτες.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι πωλητές φαίνεται να γνώριζαν ότι διέθεταν πλαστά έργα. Ωστόσο, σε άλλες, τα έργα είχαν κληρονομηθεί από συγγενείς ή αποκτηθεί χωρίς πλήρη γνώση της αυθεντικότητάς τους.
Η πλαστογράφηση των έργων του Γεωργίου δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολη, γεγονός που επιτρέπει στους πλαστογράφους να δημιουργούν αντίγραφα με σχετική ευκολία. Πολλά πλαστά έργα έχουν ζωγραφιστεί σε παρόμοια μέσα με αυτά που χρησιμοποιούσε ο ίδιος, ενώ έχουν υποστεί τεχνητή παλαίωση. Οι μέθοδοι περιλαμβάνουν τη βαφή πάνω σε παλαιά υλικά, τη θέρμανση του καμβά για να δημιουργηθούν ρωγμές και την εφαρμογή βρωμιάς για να φαίνονται τα έργα παλιά.
Μια ακόμη πιο περίπλοκη μορφή πλαστογράφησης αφορά έργα που έχουν δημιουργηθεί από καλλιτέχνες που είτε ήταν ανεπίσημοι μαθητές του είτε είχαν γνώση της τεχνοτροπίας του. Ορισμένα από αυτά τα έργα χρονολογούνται την ίδια περίοδο με τα τελευταία έργα του Γεωργίου, καθιστώντας την αυθεντικοποίηση ιδιαίτερα δύσκολη. Αυτό εγείρει το ερώτημα: ήταν απλοί μιμητές ή είχαν άμεση πρόσβαση στις τεχνικές και τα υλικά του καλλιτέχνη;
Χάρη στην εξειδίκευσή μου και στην άριστη συνεργασία με τις κυπριακές αρχές, αρκετοί συλλέκτες που είχαν εξαπατηθεί κατάφεραν να ανακτήσουν τα χρήματά τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι υποθέσεις οδηγήθηκαν στα κυπριακά δικαστήρια, αναδεικνύοντας τη σημασία της προσεκτικής έρευνας πριν από την αγορά έργων τέχνης.
Η κληρονομιά του Πολ Γεωργίου ως ο κορυφαίος καλλιτέχνης της Κύπρου είναι πηγή εθνικής υπερηφάνειας αλλά και στόχος των πλαστογράφων. Η υψηλή αξία των έργων του τα καθιστά ευάλωτα σε απάτες, δημιουργώντας προκλήσεις για συλλέκτες και επαγγελματίες τέχνης.
Καθώς η ζήτηση για τα έργα του συνεχίζει να αυξάνεται, είναι απαραίτητο να ενισχυθούν οι μέθοδοι αυθεντικοποίησης και να διασφαλιστεί η ακεραιότητα της αγοράς, προκειμένου να διατηρηθεί αναλλοίωτη η πολιτιστική του κληρονομιά.
Achilleas Tsantilis
Art Expert, Greek Court of Justice
President, Hellenic Association of Art Experts
Tsantilis Art | Est. 1925
Gallery & Official Art Experts of the Greek State
📍 5 Sekeri St., Kolonaki, Athens, Greece
📞 +30 210 360 5337
✉️ [email protected]
🌐 www.artmodern.gr
